Rola stylu życia w zdrowiu człowieka jest nieoceniona. To, co robimy na co dzień, wpływa na to, jak się czujemy fizycznie, psychicznie i emocjonalnie. W niektórych przypadkach konsekwencje naszych działań – zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych – przychodzą szybko (np. po nieprzespanej nocy czujemy brak energii i pogorszenie funkcji poznawczych). W innych sytuacjach na efekty musimy trochę poczekać (np. zmiana nawyków żywieniowych owocuje lepszym samopoczuciem, spadkiem wagi i poprawą zdrowia na przestrzeni miesięcy).
Nie ma wątpliwości, że aby zadbać o zdrowie, trzeba skupić się na wyborach, które podejmujemy każdego dnia. Od czego jednak zacząć? Jakie są zasady zdrowego stylu życia? Co możemy zrobić, żeby żyło nam się lepiej?
Nie potrzebujesz rewolucji w swoim życiu. Wystarczy ewolucja Twoich nawyków!
Jaki wpływ na zdrowie ma styl życia?
Aby zrozumieć wpływ stylu życia na funkcjonowanie organizmu, należy wiedzieć, czym w ogóle jest ten mityczny „zdrowy styl życia”. Po raz pierwszy zrobiło się o nim głośno w 1974 r. za sprawą ówczesnego Ministra Zdrowia Kanady – Marca Lalonde. Opublikował on słynny raport pt. „A new perspective on the health of Canadians”. Wynikało z niego, że największy wpływ na ludzkie zdrowie ma styl życia (ponad 50%). W późniejszych latach te wyniki zostały potwierdzone.
Czy Ty też zauważyłeś, że pomimo rozwoju medycyny i dostępu do opieki zdrowotnej oraz narzędzi profilaktycznych, ludzie nie są wcale zdrowsi?
Nie najlepsza kondycja społeczeństwa pokazuje, jak wielką rolę w naszym zdrowiu odgrywa styl życia oraz czynniki środowiskowe. Nadmierne spożycie pokarmów, brak aktywności fizycznej, źle zbilansowana dieta, używki, przewlekły stres, napięcia, brak kontaktu z naturą, zanieczyszczenia powietrza – to tylko niektóre z wielu elementów, które prowadzą do powstawania chorób i prowadzenia niezdrowego trybu życia.
Pomyśl o tym, gdy kolejny raz wciśniesz w siebie pączka, biegnąc do stresującej pracy…
Na czym polega zdrowy styl życia?
Pojęcie „stylu życia” jest używane w medycynie, dietetyce i psychologii. To pokazuje, jak wiele odmiennych czynników z różnych dziedzin życia wpływa na zdrowie człowieka. Nie chodzi więc tylko o żywienie i ruch, ale także o sen, umiejętność radzenia sobie ze stresem i emocjami, zachowania seksualne i wiele więcej.
W konsekwencji nie wystarczy powiedzieć, że „zdrowie to brak choroby i bólu”. W definicji zdrowia należy również uwzględnić nie tylko sferę fizyczną, ale również psychiczną. Sprawne ciało, spokojny umysł, dobra praca, zdrowe relacje z ludźmi, wysoki poziom szczęścia – to wszystko można osiągnąć, prowadząc odpowiedni styl życia!
Jeśli więc miałabym powiedzieć, na czym polega zdrowy styl życia, odpowiedziałabym: na dbaniu o siebie. Mam na myśli podejmowanie takich decyzji, które wpływają pozytywnie na kondycję fizyczną i psychiczną. To również codzienne nawyki i zachowania, które pozwalają zachowywać dobre samopoczucie, budować silne relacje z innymi i mieć energię do działania.
Zdrowy styl życia jest więc rzeczywistością, w której nasze ciało, umysł i dusza pozwalają nam realizować cele, marzenia i potrzeby.
A jak wygląda Twoja rzeczywistość?
Podstawowe zasady zdrowego stylu życia
W tym przypadku podstawowe zasady są jednocześnie tymi najważniejszymi. Im mniej komplikacji i kombinacji, tym prawdopodobnie zdrowszy styl życia osiągniesz. Zamiast więc skupiać się na tym, jaki rodzaj zielonej herbaty wypić przed snem, po prostu zadbaj o swoją dietę. Skoncentruj się na fundamentach, a szybko odczujesz poprawę w jakości życia i funkcjonowaniu organizmu.
Jak zapewne łatwo zauważysz, zasady zdrowego stylu życia łączą w sobie obszary fizyczne, psychiczne i społeczne.
Świadome odżywianie i zdrowa żywność
Zadbaj o regularne pory posiłków, niespieszenie się podczas jedzenia, niskoprzetworzony pokarm, pełnowartościowe posiłki ze świeżymi produktami i odpowiednią podaż energetyczną diety. Nie zapominaj również o odpowiednim nawodnieniu organizmu, wyeliminowaniu używek, a także jedzeniu wtedy, gdy czujesz głód, a nie apetyt, stres albo kieruje Tobą przyzwyczajenie.
Regularna aktywność fizyczna
Wybierz taką formę ruchu, która sprawia Ci radość i przyjemność. Zacznij od małych kroków: 15 minut aktywności fizycznej w ciągu dnia może wydawać się czymś niewielkim, ale w skali miesiąca i roku ma ona ogromne znaczenie dla zdrowia.
Silne relacje z bliskimi
Spędzaj czas z ludźmi, których i dzięki którym czujesz się dobrze. Wsparcie społeczne poprawia nastrój i samopoczucie, pomaga radzić sobie z problemami, a także prowadzi do większego spokoju i poziomu szczęścia w życiu.
Dobra jakość snu
Jedną z najważniejszych oznak zdrowego stylu życia jest odpowiednia długość i jakość snu. W tym czasie odpoczywa nasze ciało i umysł. Dobry sen wpływa pozytywnie na funkcjonowanie organizmu, poprawia samopoczucie i dodaje energii. Bez odpowiedniej regeneracji ciężko o podejmowanie działań, prowadzących do zdrowego życia!
Dbanie o psychikę
Ta bardzo szeroka kategoria obejmuje wszystkie czynności, nawyki i zachowania, które prowadzą do dobrostanu psychicznego, poprzez np. radzenie sobie ze stresem i emocjami. W tym celu mogą pomóc Ci: ćwiczenia relaksacyjne, praktyki oddechowe, joga, medytacja, kontakt z naturą, spacery, mindfulness, shinrin-yoku (kąpiele leśne), spotkania z bliskimi, praktykowanie wdzięczności, dawanie sobie uwagi i przyjemności.
Co się stanie, jeśli zaczniesz dbać o siebie?
Gdy stajemy na początku drogi, zawsze wydaje się ona długa i niepewna. Często czujemy z tego powodu wątpliwości, lęk i szukamy wielu wymówek. „Zacznę ćwiczyć od poniedziałku!”, „Jeszcze tylko skończę ten projekt, a potem odpocznę!” albo „Nie mam czasu na gotowanie!”…
Znasz to?
Pomyśl, co by się stało, gdybyś wykonał pierwszy krok na drodze do dbania o siebie? A potem zrobił kolejny i następny, aż odkryłbyś, że ta „niepewna” na początku trasa, dostarcza Ci wiele przyjemności i satysfakcji. Co jeśli nagle przestałbyś tylko iść, a zacząłbyś biec, tańczyć, skakać po kamieniach, leżeć w miękkiej trawie i słuchać śpiewu ptaków?
Czy z tej perspektywy ta droga nie wydaje się o niebo lepsza i radośniejsza?
Jeśli zaczniesz dbać o swoje zdrowie, znajdziesz się na takiej właśnie drodze. Być może, gdy myślisz o niej teraz, czujesz jedynie strach i niepewność. Możesz mi jednak zaufać, że małymi kroczkami zmienisz swój styl życia na zdrowszy i odczujesz zmianę na lepsze w swoim działaniu oraz myśleniu. Problemy staną się mniejsze, życie będzie wydawać się piękniejsze, a w Twoim umyśle zapanuje większy spokój.
Zacznij od prostych i niewymagających czynności: dodaj warzywa do diety, idź na spacer do lasu albo przytul bliską osobę. To małe rzeczy, które dają ogromne efekty!
Co się stanie, jeśli przestaniesz dbać o siebie?
Co byś zrobił, gdybym powiedziała Ci, że 53% dorosłej populacji Unii Europejskiej ma nadwagę, a 17% z nich choruje na otyłość? Jakbyś się zachował, gdybyś wiedział, że około 53% kobiet i 68% mężczyzn w Polsce ma za dużą masę ciała, a około 25% Polaków zmaga się z otyłością?
Bezpośrednią przyczyną nadwagi i otyłości jest spożywanie za dużej ilości kalorii oraz zbyt niska aktywność fizyczna. W konsekwencji powstaje dodatni bilans kaloryczny, który przekłada się na dodatkowe kilogramy. Spotyka to wiele osób, które przestają o siebie dbać. Problem za dużej masy ciała ma często podłoże także w sferze psychicznej. Napięcie, przewlekły stres i nieradzenie sobie z emocjami prowadzi do niekontrolowanego jedzenia. W efekcie problemy są „zajadane”, a nie rozwiązywane.
Nadwaga i otyłość to tylko jedna z wielu konsekwencji niezdrowego stylu życia. Brak fundamentalnego dbania o siebie w sferze psychicznej i fizycznej może również prowadzić do m.in.:
- chorób metabolicznych w wyniku niezdrowej diety (np. cukrzyca, osteoporoza),
- chorób układu sercowo-naczyniowego z powodu palenia papierosów i braku aktywności fizycznej (np. miażdżyca, nadciśnienie tętnicze),
- chorób układu oddechowego powstałych przez zanieczyszczone powietrze (np. zapalenie płuc),
- zaburzeń nastroju (np. depresja),
- zaburzeń odżywiania (np. anoreksja, bulimia).
Zastanów się teraz, czy stać Cię na to, aby nie dbać o siebie? Naprawdę chcesz walczyć z chorobami i problemami, zamiast po prostu cieszyć się życiem i spełniać swoje marzenia?
Stoisz na początku drogi, która zaprowadzi Cię do prawdziwego dbania o siebie. Czy wykonasz pierwszy krok, czy zostaniesz w miejscu? Co zrobisz? Znasz konsekwencje obu decyzji.
Wybór zawsze należy do Ciebie.
Bibliografia
- Lalonde, M. (1974). A new perspective on the health of Canadians. Ottawa, ON: Minister of Supply and Services Canada.
- Eurostat (2019). Overweight and obesity – BMI statistics. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Overweight_and_obesity_-_BMI_statistics, data dostępu: 11.11.2022
- Gumułka, A. (2021). Światowy Dzień Otyłości. 53 proc. Polek i 68 proc. Polaków ma zbyt wysoką masę ciała. Puls Medycyny. https://pulsmedycyny.pl/swiatowy-dzien-otylosci-53-proc-polek-i-68-proc-polakow-ma-zbyt-wysoka-mase-ciala-1110087, data dostępu: 11.11.2022
